Cao-maandbericht: hogere loonafspraken in cao’s

De in september gemaakte loonafspraken zijn met een gemiddelde van 2,4 procent de hoogste sinds de corona-pandemie en -maatregelen een rol spelen in het arbeidsvoorwaardenoverleg. Het aantal nieuw afgesproken cao’s was in de afgelopen maand 17, een normaal aantal.

Dat meldt AWVN, de belangrijkste arbeidsvoorwaardenadviseur van Nederlandse werkgevers, in haar cao-maandbericht. Het totale aantal in 2021 afgesloten cao’s ligt met 232 iets boven dat van andere jaren. Het jaargemiddelde van de loonafspraken staat vooralsnog op 1,9 procent.

Achter het jaargemiddelde schuilt wel een grote variatie aan afspraken. De meest gemaakte loonstijging in 2021 is 2,0 procent. Die komt 34 keer voor. Er werd 28 keer 2,5 procent afgesproken en eveneens 28 keer 0 procent.

AWVN voorziet dat de komende maanden de opwaartse druk op de loonafspraken zal aanhouden. De verklaring daarvoor is een mengsel van wegebben van de coronapandemie, stijgende inflatie en toenemende krapte op delen van de arbeidsmarkt.

Kerncijfers
• Loonafspraken augustus gemiddeld 2,48 procent
• Loonafspraken 2020 gemiddeld 2,3 procent
• Loonafspraken 2021 gemiddeld 1,9 procent
• Hoogste maandgemiddelde afgelopen jaren 3,1 procent in december 2019
• Laagste maandgemiddelde afgelopen jaren 1,7 procent in november 2020
• Aantal nieuwe cao-akkoorden in augustus 2021 17
• Gemiddeld aantal nieuwe cao-akkoorden in maand september 20
• Aantal aflopende cao’s in 2021 439 voor 4,3 miljoen werknemers
• Aantal vernieuwde cao’s die in 2021 ingaan 231 voor 2,7 miljoen werknemers
• Aantal openstaande cao’s op dit moment (expiratie in 2021) 201 voor 1,5 miljoen werknemers
• Aantal openstaande cao’s op dit moment met expiratie in 2020 70 cao’s (400.000 werknemers)

Analyse: grote verschillen tussen sectoren

De in september gemaakte loonafspraken zijn in lijn met het totale beeld van de afspraken van 2021. Dat kenmerkt zich door grote verschillen tussen de verschillende economische sectoren. Daarbij worden de hoogste loonafspraken gemaakt in sectoren waar de vooruitzichten het gunstigst zijn en waar het ook tijdens de coronacrisis relatief goed ging. Dit zijn bijvoorbeeld industriële sectoren en de groothandel. Daartegenover staan sectoren die het bedrijfseconomisch erg moeilijk hebben, zoals de horeca en de cultuursector, inclusief de evenementensector.
Voor de loonstijging per sector zie https://cao-kijker.awvn.nl/cao-seizoen-in-beeld/.

Loonafspraken op recordniveau

Nieuwe loonafspraken bedroegen in januari gemiddeld 2,71 procent, het hoogste maandgemiddelde sinds de financiële crisis van ruim 10 jaar geleden. Het januaricijfer is ook aanzienlijk hoger dan het maandgemiddelde van december, dat 2,50 procent bedroeg, en een voortzetting van de opwaartse trend in loonafspraken die al anderhalf jaar gaande is.

Vlog (2:27): Terugblik cao-seizoen onder de kerstboom

Bijna Kerstmis. Een goed moment om terug te kijken op het afgelopen jaar. Wat is er gebeurd in cao-land? Wat waren de meest opvallende ontwikkelingen in cao-seizoen 2018? Aan de hand van drie cijfers blikt AWVN-beleidsadviseur Hendrik Noten onder de boom terug, en een klein beetje vooruit

Moeten de lonen echt sneller omhoog?

ING ziet weinig ruimte voor extra loongroei
De roep om hogere lonen klinkt de laatste tijd van verschillende kanten. Het ING Economisch Bureau onderzocht of er werkelijk ruimte is voor extra loongroei. Het analyseerde daarvoor de ontwikkeling van de lonen in een breed economisch perspectief. “Wij constateren dat de loongroei nu in lijn is met de ontwikkeling van de economie,” zegt Marieke Blom, hoofdeconoom ING Nederland. “Pas als de arbeidsmarkt echt krap wordt, verwachten we dat vakbonden hogere looneisen kunnen stellen. Te snelle loonstijging kan bovendien schadelijke effecten hebben.”

Feiten over de loonontwikkeling in Nederland

Kunnen bedrijven niet gewoon eens die lonen omhoog gooien? De crisis is toch voorbij? En hogere lonen zijn toch goed voor de koopkracht? Het zijn vragen die vandaag tijdens het rondetafelgesprek van de Tweede Kamer over de loonontwikkeling ongetwijfeld gesteld gaan worden. En waar ik gelukkig de kans krijg om namens VNO-NCW en MKB-Nederland uit te leggen waarom het – helaas – toch echt een slagje anders ligt.

Meer dan lonen
Om ergens te beginnen: afspraken over lonen worden in Nederland over het algemeen gemaakt tijdens cao-onderhandelingen. En die cao-onderhandelingen gaan over veel meer dan alleen maar lonen. Denk aan investeringen in betere arbeidsomstandigheden, scholing, vrije tijd, enzovoort.

Decentraal
En nog even een open deur: die onderhandelingen worden dus decentraal gevoerd. Op een plek waar – gelukkig – ook een rol speelt hoe de arbeidsmarkt en de concurrentiepositie van een bedrijf eruit ziet. Is er veel aanbod of is er juist een tekort aan bepaalde competenties? Kan het bedrijf een verhoging van de lonen dragen of gaat het eraan kapot? Dat zijn allemaal factoren die per sector of zelfs per bedrijf verschillend liggen.

Grote verschillen
Zo zijn er grote verschillen tussen bedrijven die internationaal moeten concurreren en nationaal. Er zijn verschillen tussen bedrijven waarvan de loonkosten 80 procent uitmaken van de totale kosten, of bedrijven die heel kapitaalintensief zijn en waar de lonen maar 30 procent van de kosten zijn.

Koopkracht
Natuurlijk heeft de loonontwikkeling gevolgen voor de koopkracht en natuurlijk let de politiek daar op. Tegelijkertijd kan niemand ontkennen dat de overheid zelf een heleboel van de loonstijging – en waar het kan, stijgen de lonen ook echt – inpikt via belastingen en premies. Dus een goed recept voor meer koopkracht is lastenverlichting.

Werkloosheid
Bovendien: de lonen, of vooral de loonkosten, hebben ook gevolgen voor de werkgelegenheid. Iedereen weet dat te hoge loonkosten leiden tot meer werkloosheid en minder werkgelegenheid. Hoge loonkosten zijn het beste recept om zo snel mogelijk werk te verplaatsen naar landen waar de lonen lager liggen, of om processen nog sneller te automatiseren.

Investeringen
Wat kunnen we dan wel doen om de groei te versnellen en de koopkracht te versterken? Ons antwoord is: zorg voor meer investeringen in de economie. Want hogere lonen zullen we eerst moeten verdienen. Daar hebben wij een goed plan voor: NL Next Level. Een dergelijk investeringsprogramma biedt vele Nederlanders perspectief op goed werk dat goed verdient. En dat is toch waar het om zou moeten gaan.

Bron: https://www.vno-ncw.nl/column/hogere-lonen-moeten-we-eerst-verdienen